Καισάρειον

Ένα από τα λαμπρότερα οικοδομήματα της Αλεξάνδρειας την εποχή των Πτολεμαίων. Βρισκόταν στην ανατολική παραλία της πόλης και είχε ιδρυθεί από την Κλεοπάτρα προς τιμήν του Ιουλίου Καίσαρα. Οι ανασκαφές που πραγματοποίησε το 1894 στον χώρο του Κ. ο Ζ. Μποτί έφεραν στο φως αρκετά ευρήματα. Ανάμεσα σε αυτά ήταν η βάση ενός αγάλματος του Καρακάλλα, ένα τμήμα ωραίου αγάλματος της Νίκης και δύο αγάλματα του Σεπτίμιου Σεβήρου και του Μάρκου Αυρήλιου. Κατά την περίοδο της βασιλείας του Κώνστα B’, το Κ. μετατράπηκε σε χριστιανικό ναό και μετονομάστηκε Κυριακό, επειδή είχε αφιερωθεί στον Κύριο. Το 362 πυρπολήθηκε από τους στρατιώτες του Βαλεντιανού, αλλά το 368 ξαναχτίστηκε με πρωτοβουλία του Μεγάλου Αθανασίου. Μετά την άλωση της Αλεξάνδρειας από τους Άραβες, πέρασε στην κατοχή των Κοπτών, που το απέδωσαν τελικά (727) στους Έλληνες με εντολή του σουλτάνου Εντατάχ ιμπν Σαφουάν. Κατά τη διάρκεια της πατριαρχίας του Κόπτη Γαβριήλ A’, το Κ. πυρπολήθηκε από τους Κόπτες, ενώ αργότερα μια σειρά σεισμών που συγκλόνισαν την Αλεξάνδρεια ολοκλήρωσε την καταστροφή.